Het vraagstuk
Moeder Sylvia belt me aangeslagen op. Ze heeft ontdekt dat haar 18-jarige dochter Marleen een flink geldbedrag heeft weggenomen. Als alleenstaande bijstandsmoeder is het voor Sylvia een hele klus om rond te komen.
Dochter Marleen moet het sinds een paar maanden zelf zien te redden met haar studiefinanciering.
Ik stel voor dat ik eerst met Marleen een afspraak maak zodat zij haar hart kan luchten.
Gesprek met dochter Marleen
Marleen wil graag komen praten. Ik krijg een helder verhaal te horen. Zij heeft als kind nooit – in ieder geval niet bewust – de zorgen van haar moeder ervaren. Wel staat haar hele jeugd in het teken van kind van een bijstandsmoeder. Ze is daar mee gepest op de basisschool. Later op het vervolgonderwijs in de grote stad niet meer.
Sinds kort is ze 18 en voor haar gevoel in het diepe gegooid. Ze moet het zien te redden met een beperkt inkomen en ook kostgeld betalen thuis.
Haar leven is verder stabiel. Ze zit op haar plek in haar studie. Ze is blij met haar vriend en zijn familie.
Ze hoort alle adviezen van Sylvia om met een studiebeurs rond te kunnen komen al maanden aan. Ze kan daar niet zoveel mee en is ‘dat gedoe’ zat. Als kind heeft ze haar moeder vaak ontzien en haar problemen zelf opgelost. Nu vraagt ze begrip. Marleen toont weinig emoties. Als ik haar daarnaar vraag zegt ze dat ze die wel heeft maar ze niet snel aan anderen laat zien.
Op het praktische vlak geef ik direct wat adviezen. Ik vertel dat ik verder met haar moeder naar achterliggende oorzaken ga kijken. Oorzaken die ervoor zorgen dat het lastig is om samen op een constructieve manier te kunnen praten.
Open gesprek met Sylvia
De paniek van het eerste moment is gezakt. Sylvia vertelt nogmaals haar verhaal. Ze heeft duidelijke ideeën hoe je met weinig geld om kunt gaan en ze is daar zelf enorm creatief in. Ook vertelt ze opnieuw dat ze Marleen al vele malen adviezen heeft gegeven hoe ze haar uitgaven beter kan beheren. Maar Marleen volgt haar adviezen niet op.
Wat Sylvia het meest raakt en boos maakt, is dat haar dochter geld weg neemt terwijl ze weet hoe moeilijk haar moeder het heeft om rond te komen. En bovendien is ze daar niet eerlijk over. Pas na veel ontwijken en lang aandringen heeft Marleen toegegeven en dan nog met weinig berouw en respect. Het vertrouwen van Sylvia is geschaad.
De wortels liggen uiteraard dieper dan het incident van nu. Het feit dat Marleen zich niet open uitspreekt, is een gevolg van iets wat op een diepere, emotionele laag speelt in de moeder-dochter relatie.
Opstelling met Sylvia
Van te voren heb ik de familiegeschiedenis in kaart gebracht. Moeder heeft uit een eerder huwelijk nog een zoon en een dochter die ruim 15 jaar in leeftijd schelen met Marleen. Er zijn veel aanknopingspunten voor verstrikkingen*: scheidingen, ongewenste zwanger zijn, intimidatie in relaties. In het gezin van herkomst zijn er ervaringen rondom ongewenste intimiteit.
De vraag van moeder is helder: ze heeft last van haar boosheid. Begrip voor de situatie van haar dochter is te veel gevraagd. Graag wil ze de mooie, zachte heldere kant van haar dochter weer kunnen zien.
We gaan van start met het neerleggen van de vloertegels* voor moeder en dochter. Later komen er tegels bij voor de moeder en oma van Sylvia. In de opstelling wordt veel duidelijk. Wat het meeste aandacht vraagt is dat moeder en dochter naast elkaar staan. Dit is een belastende plek voor de dochter. Het patroon keert terug bij het neerleggen van een tegel voor de moeder van Sylvia en haar moeder. Wat er ontbreekt, is de natuurlijke steun van ouder aan kind. Een moeder hoort achter haar dochter te staan.
Langzaam beweegt de opstelling zich naar het moment waar de emotie ligt: Sylvia heeft van haar moeder geen liefde ontvangen, “het was koud”. Dit stuk wordt met behulp van begeleidende zinnen geheeld *. In de vrouwenlijn komt er nu steun achter Sylvia. Dan kan Sylvia ook met liefde achter haar dochter gaan staan en haar toestaan in vrijheid haar eigen leven te gaan leiden.
Hoe het verder ging: een kerstcadeau
’Ik moet je iets vertellen’, zegt Sylvia als we elkaar toevallig (!) tegenkomen. Rond de feestdagen is er met beide dochters een bijzondere ontmoeting geweest. Met haar oudste dochter Vera heeft Sylvia over familiebelastingen* gesproken. Er was veel herkenning. Vera heeft het gemis dat zij ervaren heeft in haar jeugd uitgesproken en in de armen van haar moeder uit kunnen huilen.
Marleen heeft na het ontvangen van een door haar moeder speciaal voor haar uitgezocht kerstcadeau, voor het eerst haar excuses kunnen maken voor het wegnemen van het geld. Ook zij heeft in de armen van haar moeder uit kunnen huilen.
Beide dochters hebben de steun van onvoorwaardelijke liefde en warmte mogen ontvangen van hun moeder.
Marleen praat me bij tijdens een korte afspraak. Ze heeft een positieve en heldere uitstraling. De spanning is uit de lucht thuis. Met haar moeder heeft ze een regeling getroffen voor terugbetalingen. Een regeling waaruit vertrouwen spreekt.
Verklaring begrippen
* verstrikkingen
Een niet verwerkte last van een gezinslid die onbewust door een ander gezinslid wordt gedragen.
* vloertegels
Representeren de opgestelde familieleden.
* familiebelasting
Trauma’s en verstrikkingen die doorwerken in een familielijn.
* geheeld
Door het uitspreken van zinnen die de wetmatigheden van een familiesysteem weergeven en die ervoor kunnen zorgen dat de stroom van liefde ervaren wordt
Door: Patricia Kortekaas
Praktijk: IndeDagelijksePraktijk