Voorkom ruzie aan tafel
Om de bijbehorende plaatjes te kunnen zien kun je je het beste inschrijven voor de nieuwsbrief en het e-book dat je dan krijgt downloaden.
RUZIES EN ONRUST
Veel gezinnen kennen de gebruikelijke ruzies en onrust tijdens de gezamenlijke maaltijd, kinderen die elkaar schoppen, niet luisteren, van tafel willen, een jong kind dat de dienst uit maakt, ouders die te boos worden of zich helemaal terugtrekken.
Dit kan natuurlijk vele oorzaken hebben. Over één van de oorzaken, waar niet zo vaak naar gekeken wordt en die heel fundamenteel is, wil ik je nu iets uitleggen.
In ieder gezin bestaat er een zogenaamde onderliggende systemische dynamiek. Deze dynamiek heeft te maken met de verhoudingen, de binding in de familie, en de geëigende plek die iedereen in de familie heeft. Deze dynamiek kent een aantal ‘regels’ die van belang zijn voor de onderlinge samenhang en verstandhouding. Het niet in acht nemen of negeren van deze ‘regels’ heeft uiteindelijk een effect op het gedrag. In een samengesteld gezin of adoptiegezin kan dit gecompliceerd zijn maar daarover later meer in dit e-boek.
Er zijn een 5-tal ‘regels’, wij noemen ze vakmatig ‘dynamieken’ die een rol spelen binnen ieder familiesysteem. Als deze dynamieken op orde zijn dan voelt iedereen zich erkend, gezien en heeft men het gevoel erbij te horen en vooral om geliefd te worden. Kinderen zoeken altijd deze grote existentiële zaken bij hun ouders. En er is maar een stel de ouders nl de biologische ouders. Andere opvoeders zijn niet DNA en dan zien we andere dynamieken in de verhoudingen.
Als deze dynamieken niet op orde zijn dan voelt men zich als het ware, en in het geval van de gezinsmaaltijd ook letterlijk, niet op de goede plek zitten.
Kinderen behoren niet op de plek van ouders te zitten en andersom. Oudste kinderen behoren niet op de plek van jongste te zitten etc.
Dat verwarring op deze onderliggende familie systemische laag effect heeft zie je concreet terug in het gedrag van de diverse gezinsleden; kinderen worden bijvoorbeeld onrustig, vliegen elkaar in de haren of eten slecht. Ouders moeten overmatig hun best doen om de orde te handhaven, ze gaan schreeuwen of worden autoritair of ze trekken zich innerlijk terug en zijn als het ware niet meer aanwezig. Ze geven het op en hebben het gevoel dat ze geen kans maken. In alle gevallen is er sprake van ‘nood’ gedrag
WAT TE DOEN?
Door letterlijk iedereen op de juiste plek te zetten wordt het in het algemeen al een stuk rustiger aan tafel. Blijft het onrustig dan moet er gewerkt worden op de dieper laag aan de oorzaak om het ‘misverstand’ op te lossen. Dit kan in een zogeheten ‘Opvoedopstelling” bij een daarin opgeleide professional
VOORDAT JE VERDER LEEST!!!!
Haal voor jezelf het meeste uit dit e-boek door de volgende verkenning te doen.
Teken op een vel papier het model van jullie eettafel. Pak voor ieder gezinslid een apart papiertje en schrijf de naam van hem/haar er op. Leg de papiertjes neer op de plekken zoals jullie normaal gesproken aan tafel zitten met elkaar. Dit kan er bijvoorbeeld zo uitzien als in figuur 1.
Figuur 1
Lees nadat je dit gedaan hebt pas verder.
WAAR GAAT HET NU PRECIES OVER IN DEZE ONDERLIGGENDE SYSTEMISCHE FAMILIEDYNAMIEK?
Voor de situatie van de tafelschikking kijken we naar:
- Wie zit er op welke plaats?
- Zit iedereen wel op de geëigende plek?
- Zit er een kind op de zogenaamde ‘Koningsplek’, aan het hoofd van de tafel?
- Zitten vader en moeder tegenover elkaar of naast elkaar?
- Zit er een kind tussen de ouders in?
- Waar zit het oudste kind en waar het jongste kind? Waar zit de zoon, waar zit de dochter?
Ik heb vaak gezien dat vader en moeder tegenover elkaar zitten. Welk onbewust en onbedoeld beeld krijgen kinderen dan van hun ouders? Zien kinderen de relatie van de ouders of zien zij een ouderteam? Hoe houd je zelf de samenwerking op één lijn als je als ouders tegenover elkaar zit?
En, wat gebeurt er met het kleine kind in de kinderstoel dat een plek tussen beide ouders in krijgt maar later nooit meer verschuift naar de geëigende kindplek?
Zo vergeet ik nooit meer het verhaal van de ouders met hun vijf kinderen bij wie met name aan tafel de gevechten uitbraken. Op onderstaand diagram in figuur 2 zie je de plaatsen van de gezinsleden. In dit gezin zat feitelijk niemand op de geëigende plaats.
Vader en moeder zaten tegenover elkaar. De jongste zoon zat naast moeder aan tafel, deze nam de vaderplek in. De middelste zoon zat tegenover de jongste zoon en naast vader.
De jongste dochter zat op de ‘koningsplek’. De oudste dochter zat naast de jongste zoon. Dit was vragen om een machtsstrijd tussen de kinderen.
Figuur 2
Uitleg afbeelding:
Binnen het familie systemische werk is het gebruikelijk dat men ‘mannelijk’ aanduidt met een vierkante vorm en ‘vrouwelijk’ met een ronde vorm. De grote vormen zijn de volwassenen en de kleinere vormen zijn de kinderen.
WAT IS DAN DE ‘JUISTE PLEK’?
In het ideale geval zitten de ouders naast elkaar; vader rechts van moeder, moeder links van vader. Kinderen zien letterlijk het beeld van hun ouders naast elkaar en zien hen ook als team. Het gaat om dit innerlijk beeld dat belangrijk is. Door op deze manier aan tafel te zitten versterkt wat iedereen ziet het innerlijke beeld dat hen bekrachtigd. Ook als ouder ben je op je geëigende plek sterker en kun je samen met je partner het ouderschap beter vormgeven. Dit leidt tot natuurlijk leiderschap. Een vanzelf-sprekend-voorbeeld.
Bij een gezin met één of twee kinderen zou ik er voor kiezen om de kinderen tegenover de ouders te zetten. Zo is er duidelijkheid over de plek van de ouders en de plek van de kinderen. Als een van de kinderen naast een ouder komt te zitten en de ander niet, kan dat verwarrend zijn.
Is de oudste een zoon dan zit deze tegenover vader en de andere kinderen van daaruit verder geteld richting moeder. Is de oudste een dochter dan zit deze tegenover moeder en de andere kinderen van daaruit verder geteld richting vader.
Een belangrijk feit waarmee ik hier rekening houd is dat zoons van mannen en de mannelijke lijn in de familie moeten kunnen nemen, en dochters van vrouwen en de vrouwelijke lijn in de familie moeten kunnen nemen.
Figuur 3
Wanneer er sprake is van een groot gezin met veel kinderen, dan kun je ook aan een andere optie denken: je zou dan als het ware rondom de tafel kunnen gaan zitten, te beginnen met de oudste zoon naast vader, de oudste dochter naast moeder. (Zie figuur 3)
Praktisch gezien kan het soms wel even zoeken zijn i.v.m. met de vorm en maten van de eettafel, de ramen, deuren etc.. In essentie gaat het om de onderliggende dynamieken en het vinden van de juiste plekken die deze dynamieken recht doet.
Natuurlijk kunnen de heel kleine kinderen, die in de eerste jaren op moeder gericht zijn een tijdje bij haar zitten, ook uit praktische overwegingen. Daarna kunnen ze naar hun eigen, geëigende plek.
Wanneer iedereen in het gezin van figuur 2 op de geëigende plek zou zitten zou het diagram eruit zien als in figuur 4.
ZELF AAN DE SLAG IN JE GEZIN
Je weet nu welke tafelschikking tot meer rust leidt in je gezin tijdens de maaltijd. Kijk nog eens naar de tafelschikking die je eerder zelf met papiertjes hebt neergelegd.
Stel je voor dat je op de plek zit waar je jezelf hebt geplaatst en kijk vanaf daar eens naar de anderen.
- Hoe ziet dat er voor je uit?
- Wie zie je?
- En wie niet zo goed?
- Met wie heb je het meeste contact?
- En met wie het minste?
- Hoe voelt het op deze plek?
- Voel je ergens spanning en/of ontspanning?
Leg nu eens alle gezinsleden op de juiste, geëigende, plaats aan tafel. In het voorbeeld van hierboven zou dat er dan nu uit zien als in figuur 6.
Stel je voor dat je op de plek zit waar je jezelf hebt geplaatst in dit nieuwe beeld.
- Hoe is dat anders dan daarnet? Kijk vanaf deze plek nu eens naar de
- Hoe ziet dat er voor je uit?
- Wie zie je?
- En wie niet zo goed?
- Met wie heb je het meeste contact?
- En met wie het minste? Hoe voelt het op deze plek?
- Voel je ergens spanning en/of ontspanning?
DE ERVARING ZEGT MEER DAN DUIZEND WOORDEN!
Ik heb getracht je iets uit te leggen over de systemische dynamieken maar het ervaren van deze dynamieken zegt meer dan duizend woorden. Je kunt de tafelschikking samen met je partner ‘live’ uittesten. Ga op een avond aan jullie eettafel zitten; plak op alle stoelen de namen van de gezinsleden. Ga dan op de diverse plekken zitten en voel hoe het daar met je is. Ga op elkaars plek zitten en op de plek van alle kinderen. Je zou eerst de oorspronkelijke plekken kunnen invoelen, dus zoals jullie gebruikelijk aan tafel zitten en daarna op de nieuwe, gewenste en geëigende plekken.
Wanneer het voor beiden goed voelt om het voortaan anders te doen, dan kun je de boodschap congruent overbrengen aan de kinderen. Het wordt een mededeling, zij hebben hierin geen keuze. Ik zeg dit omdat als een kind gewend is om bijvoorbeeld op een ‘ouder plek’ te zitten, deze zo mogelijk zal tegensputteren. Het kan namelijk voor het kind even wennen zijn om die plek ‘op te geven.’
Mogelijke kan het zijn dat er op de diepere laag gewerkt moet worden om het ‘misverstand’ bij de oorzaak aan te pakken.
Hiervoor kun je als ouder een opvoedopstelling doen bij een professional.
Ik wens jou en je gezin gezellige maaltijden toe!
MARIANNE LANGEMEIJER
Meer weten en ervaren?