Over ons

Door Marianne Langemeijer

Inleiding

In dit artikel bespreek ik de kracht en werking van de Individuele Opvoedopstelling met behulp van vloertegels, zoals ik deze in mijn praktijk al meer dan 25 jaar toepas. Deze methode wordt ook gedeeld in mijn boeken Opvoedopstellingen, geschreven voor professionals en uitgegeven door Het Noorderlicht en Moeiteloos opvoeden, geschreven voor ouders en uitgegeven door Scrivo Media. Wat ooit begon als een variant van de traditionele familieopstellingen, heeft zich in de afgelopen jaren ontwikkeld tot een unieke en krachtige methodiek die nu zowel in mijn praktijk als in mijn trainingen wordt gebruikt.
De Individuele Opvoedopstelling is afgeleid van de traditionele familieopstellingen, maar heeft door mij heen als persoon een geheel eigen ontwikkeling doorgemaakt.

Deze individuele methodiek is natuurlijk bruikbaar voor alle vraagstukken waarbij een systemische benadering aan de orde is. Mijn passie ligt weliswaar in het werken met ouders zodat opvoeden moeiteloos wordt en zij met meer bewustzijn, rust en congruentie kunnen omgaan met de uitdagingen van het gezinsleven in de huidige tijd.
En hiermee werken we preventief voor kinderen zonder hen te belasten.
Kinderen zijn nooit bij de opstelling van hun ouders. Dat is niet hun verantwoordelijkheid. Het gedrag van een kind is vaak een gevolg van een verstrikking, ik gebruik liever de term vergissing, in het DNA-systeem van herkomst. We richten ons daarom direct op de ouders en de oorzaak. Er kan natuurlijk prima met jongeren gewerkt worden als deze zelf een echte vraag hebben. Geen vraag, geen werk, is hierbij mijn leidraad om het zuiver te houden.

Een belangrijk aspect voor de ouder is dat met name de individuele werkwijze als heel prettig en ‘veilig’ wordt ervaren.
Als begeleider kun je heel precies en persoonlijke afstemmen op je cliënt en werken met die energie van de vraag in dat moment. Het gaat daardoor ook nooit verder dan wat de cliënt aankan. Heel praktisch gezien kan er altijd een sessie gepland worden binnen een totaal traject met een ouder, een gezin.

Wat is zo Anders en Uniek

Naast het feit dat dit een individuele werkvorm is, zit de unieke en zeer specifieke eigen kracht in de filosofische uitgangspunten. Vanuit mijn eigen ontwikkeling zijn deze in de loop der jaren op natuurlijke wijze in de methodiek geïntegreerd. Denk hierbij aan de ‘Hier en Nu’ filosofie –Echkart Tolle, Byron Katie – de non duale filosofie, NLP.

De Waarheid is Helend

De realiteit is dat het verleden voorbij is, we kunnen niets ‘healen’ in het verleden of mensen alsnog iets laten zeggen of iets ‘teruggeven’. Het Was niet zo en het Is niet zo. Dat zijn illusies en werken als een tijdelijk quick fix of als een tijdelijke spirituele ‘vluchtheuvel’; het voelt zo fijn en mooi. Maar het was niet zo en we kunnen daar niets oplossen.
Bij het opstellen gaat het om datgene wat Nu nog steeds voelbaar is, men altijd ervaart in de onderlaag. Hierin kunnen we zelf zaken loslaten. Of preciezer: het laat jou los als je de emoties hebt ervaren die niet geleefd konden of mochten worden en die je nu hebt gevoeld en afgevoeld. Het gaat om datgene dat nu nog aanwezig is en dat ooit niet gevoeld of gezegd mocht of kon worden. Het is puur werken met energie; wat is er Hier en Nu. Verhalen over het verleden en gebeurtenissen zijn feitelijk volkomen oninteressant. Natuurlijk duiken er als gevolg van ervaringen belemmerende overtuigingen op. Hier zetten we elementen in uit de non-duale filosofie en de praktische methodiek van Byron Katie: The Work genoemd.
De essentiële werking is dat de waarheid helend is: Zo Was Het en Zo Is Het.
Het verleden kan ons alleen nog beïnvloeden als we blijven vasthouden aan de gedachte dat het anders had moeten zijn.

Begrip van Overtuigingen en Vastgezette Gedachten

Een ander belangrijk aspect van de opvoedopstelling is het onderzoeken van overtuigingen die de ouder vasthoudt. Bijvoorbeeld, de gedachte dat een ouder iets niet goed heeft gedaan, zoals het niet aanwezig zijn bij het ziekenhuisbed van hun kind. Door deze overtuigingen te onderzoeken, komen ouders vaak tot de realisatie dat ze zichzelf vastzetten met gedachten die niet werkelijk waar zijn. Het doorleven van deze overtuigingen en het stellen van de vraag “Is het waar?” helpt om emotionele blokkades te doorbreken en beweging te creëren in het familiesysteem.

Geassocieerd staan in de Opstelling; aan den lijve doorleven en ‘afvoelen’.

Een belangrijk principe binnen de Individuele Opvoedopstelling is dat de ouder zelf geassocieerd staat in de opstelling. De ouder legt zelf, met behulp van vloertegels, in verschillende kleuren en groottes, het eigen innerlijk beeld neer en neemt vervolgens plaats op de eigen tegel. Je ziet aan dit beeld direct de systemische diagnose onder de opvoedvraag.
Dit geassocieerd staan gedurende de gehele opstelling zorgt voor een direct effect op celniveau. De client beweegt op eigen tempo door het Veld, ervaart en voelt. Emoties en overtuigingen worden niet alleen intellectueel verwerkt, maar fysiek en energetisch doorleefd, waardoor de verandering die plaatsvindt veel krachtiger en duurzamer is. De ervaring aan den lijve zegt meer dan 1000 woorden.

Beide ouders een ander innerlijk beeld.

Vader en moeder hebben een totaal ander innerlijk beeld, beïnvloed vanuit de ervaringen die zij meenemen vanuit hun DNA-systeem. Het kan heel helpend zijn als de ene ouder kijkt naar de opstelling van de partner. Zij herkennen de patronen vaak allang en hebben er vaak al iets over gezegd. Nu zien ze waar deze patronen vandaan komen en dat dit triggers zijn met de bijbehorende pijn vanuit systemische verstrikkingen. Zij krijgen dan meer compassie voor hun partner in plaats van de strijd aan te gaan om iets te veranderen.
Staat de relatie onder spanning of is er sprake van een echtscheiding dan laat de partners individueel komen.

Doel: Congruentie in de Ouder

Congruentie is een essentieel begrip binnen het ouderschap en vormt de kern van de Individuele opvoedopstelling. Het gaat hierbij om de innerlijke afstemming van een ouder – tussen denken, voelen en handelen – en hoe deze zich vertaalt naar de relatie met het kind. Congruentie betekent dat wat een ouder zegt, voelt en doet op een authentieke manier met elkaar overeenkomt. Deze consistentie is cruciaal voor een veilige en stabiele hechting tussen ouder en kind.

Congruentie verwijst naar de harmonie tussen innerlijke processen en uiterlijke uitingen. Een congruente ouder straalt duidelijkheid en betrouwbaarheid uit. Dit betekent dat de emoties van de ouder zichtbaar en voelbaar zijn, zonder tegenstrijdige signalen af te geven. Bijvoorbeeld: als een ouder zich boos voelt, maar doet alsof alles in orde is, kan dit verwarring veroorzaken bij het kind. Kinderen zijn zeer gevoelig voor non-verbale signalen en merken al snel wanneer de woorden en het gedrag van hun ouder niet overeenkomen.

Congruentie binnen opvoedopstellingen

In mijn boek wordt uitgebreid beschreven hoe incongruentie binnen de ouder-kindrelatie kan leiden tot spanning en misverstanden. Tijdens een individuele opvoedopstelling wordt onderzocht waar een ouder mogelijk niet in lijn is met zichzelf. Vaak spelen onbewuste overtuigingen, onverwerkte emoties of patronen uit het familiesysteem een rol. Deze factoren kunnen ervoor zorgen dat een ouder reageert vanuit angst, schuld of perfectionisme, in plaats van vanuit innerlijke rust en authenticiteit.

Een voorbeeld uit de praktijk: een moeder die zichzelf constant opoffert voor haar kind, terwijl ze innerlijk voelt dat ze uitgeput is. Haar woorden zeggen “Het gaat prima,” maar haar lichaamstaal en energie vertellen een ander verhaal. Het kind voelt deze discrepantie en kan hierdoor onzeker of belast raken, omdat het zich verantwoordelijk gaat voelen voor de gevoelens van de ouder.

Ouders herkennen  hun reacties op stress in het gezin: Fight, Flight of Freeze

Naast het belang van congruentie in het ouderschap, speelt ook het begrip “Fight, Flight of Freeze” een belangrijke rol in hoe ouders en kinderen reageren op stressvolle situaties. Deze automatische stressreacties zijn ingebed in ons zenuwstelsel en zijn een, onbewust-kind-mechanisme om te overleven.

• Fight (vechten): De vechtreactie manifesteert zich als boosheid, agressie of de drang om een probleem direct te confronteren. Een ouder in deze modus kan bijvoorbeeld boos worden op een kind zonder eerst te reflecteren op de eigen emoties.
• Flight (vluchten): Vluchten uit een situatie kan zich uiten in vermijden, overmatig druk zijn of zich emotioneel terugtrekken. Een ouder kan bijvoorbeeld stressvolle momenten vermijden door zichzelf af te sluiten of te focussen op andere zaken.
• Freeze (bevriezen): De bevriesreactie wordt gekenmerkt door een gevoel van verlamming, besluiteloosheid of een onvermogen om te handelen. Een ouder in deze toestand kan moeite hebben om een conflict met een kind op te lossen of om helder te communiceren.

Het herkennen van deze stressreacties bij zichzelf is een belangrijke stap naar congruentie. Wanneer een ouder leert zijn of haar eigen reactiepatronen te begrijpen en te reguleren, ontstaat er meer ruimte voor bewuste keuzes in plaats van automatische reacties. Dit draagt bij aan een stabielere en veiligere omgeving voor het kind.

We bekijken 5 Systemische Dynamieken

Nadat het innerlijk beeld door de ouder is neergelegd gaan we verder onderzoeken en ‘werken’ met de onderliggende dynamieken en personen uit het DNA-systeem die daarin een rol hebben gespeeld. De vijf dynamieken, zoals beschreven in mijn boek Individuele Opvoedopstellingen met Ouders, zijn:

1. Chronologie; anciënniteit en de juiste plaats
   Ieder familielid heeft zijn eigen plaats in het systeem, die bepalend is voor hoe men zich verhoudt tot anderen. Het herstellen van de juiste plaats binnen het systeem helpt ouders om hun rol als opvoeder weer in te nemen en maakt het voor het kind mogelijk om zich vrijer en gesteund te voelen.
2. Iedereen hoort erbij
   Dit betreft de fundamentele dynamiek dat alle leden van het systeem – zowel levende als overleden familieleden – een plaats hebben. Als iemand wordt buitengesloten, kan dit het systeem uit balans brengen en onbewust doorgegeven worden aan volgende generaties. Het is belangrijk dat iedereen zijn plek krijgt, ook als het gaat om overleden of verloren kinderen, om de harmonie in het systeem te herstellen.
3. Iedereen draagt zijn eigen lot
   Binnen elk systeem draagt elk lid zijn/haar eigen lot. Dit geldt vooral voor kinderen, die vaak proberen het lot van hun ouders of andere familieleden over te nemen uit liefde voor het systeem. Dit leidt tot verwarring, aangezien kinderen hun eigen pad moeten volgen en hun eigen lot moeten dragen, wat hen kracht en zelfrespect geeft.
4. Ouders geven oneindig aan hun kinderen (zelfde DNA)
   Ouders geven onvoorwaardelijke liefde aan hun kinderen, en dit vormt een essentieel voor een fundamenteel gevoel van bestaansrecht. Niemand anders kan je dit geven dan de (biologische) ouders. Deze dynamiek is fundamenteel voor het creëren van een solide basis van liefde en veiligheid.
5. Er is een balans in geven en ontvangen (ander DNA)
   Tussen mensen die niet via hetzelfde DNA met elkaar verbonden zijn, zoals tussen partners of in samengestelde gezinnen, is een balans van geven en ontvangen van essentieel belang. Onbalans in deze dynamiek kan leiden tot verwarring en conflicten, waarbij een van de partijen meer geeft of ontvangt dan de ander, wat uiteindelijk de harmonie verstoort.

De Energie van de Ouder en de Effecten op het Kind

Wanneer de ouder zich opent en een opstelling doorleeft, heeft dit directe effecten op het kind. Kinderen reageren op de subtiele energieën van hun ouders. Dit betekent dat wanneer de ouder zijn of haar eigen blokkades doorbreekt, er automatisch verandering optreedt in de relatie met het kind. Dit maakt de opvoedopstelling een krachtige en effectieve manier om het gedrag van een kind te beïnvloeden zonder direct met het kind zelf te werken.

De methodiek helpt ouders hun eigen verantwoordelijkheid en invloed te erkennen, waardoor ze uit de rol van ‘fixer’ stappen en in hun eigen kracht komen. Dit maakt het mogelijk om als ouder in harmonie met hun kind te zijn, zonder de last van onterechte schuld of onbewuste patronen.